İŞ HUKUKU UYGULAMALARINDA
CORONA VİRÜS ( COVİD19) SALGINININ MUHTEMEL SONUÇLARI
YILLIK İZİNLER/MAZERET İZİNLERİ/ÜCRETSİZ İZİN
ZORLAYICI (MÜCBİR) SEBEP / OLAĞANÜSTÜ HAL – DURUM
KISA ÇALIŞMA ve ÖDENEĞİ
COVİD19 Salgınının zirve yapma ihtimaline karşı alınacak
tedbirler kapsamında İşçi-İşveren ilişkilerini düzenleyen mevzuat bakımından
tarafların hakları, sorumluluk ve yükümlülükleri nelerdir? Devletin buna etkisi
ve katkısı ne olabilir? Bu yazıda tüm bu soruların cevabını mevcut mevzuat
kapsamında sizler için ele aldım.
Konu salgının ileri aşamalarında çalışanlarımızın işe
devamı, ücretli ve ücretsiz izin talepleri, mazeret izinleri, ücretsiz izin ve
kısa çalışma uygulamaları gündeme gelebilecektir.
Bu sorular sorulmaya başlandı bile…
Dolayısıyla Ücretsiz İzne Ayırma/Kısa Çalışmaya kadar
gidebilecek süreçte aşağıda yer alan yasal düzenleme ve prosedürlerin bilinmesi
ve buna uygun bir yol izlenmesi uygun olacaktır.
Örnek olarak verilecek olursa, yıllık ücretli izin hakkı
olan birisini ücretsiz izne ayırmak doğru olmayacaktır.
Yıllık Ücretli İzin
Çalışan işçilerin 4857 Sayılı İş Kanunu 53 ve müteakip
maddelerinde sayılan (14,20, 26 günlük) Yıllık Ücretli İzin hakları
mevcut olup, bu izinler öncelikle kullandırılabilinir.
Kadın Çalışanlar İçin Ücretli Mazeret İzin Hakları.
4857 Sayılı İş Kanunu Md. 74.
Doğum Öncesi ve Sonrası hekim raporu ile
belirlenen raporlu süreler ve sonrası ücretsiz izinler,
Hamilelik süresince kadın işçiye verilmesi
gereken periyodik kontrol izinleri.
Diğer Ücretli Mazeret izinler
Ek Madde 2 – (Ek: 4/4/2015-6645/35 md.)
İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya
babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün,
Erkek çalışana eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün
ücretli izin verilir.
Engelli işçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli
veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık
raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından
kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on
güne kadar ücretli izin verilir.
Bunun dışındaki tüm mazeret izinleri ücretsiz izin
niteliğinde olup, talep edenin İşçi olması halinde İşverenin Kabul etmesi,
İşverenin çalışanlarını ücretsiz izne çıkarmak istemesi halinde de bunu İşçinin
Kabul etmesi gerekir.
ZORLAYIZI SEBEPLER
4857/24- İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih Sebepleri
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin
durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı
Madde 25
III- Zorlayıcı sebep
İşçiyi, işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan
alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.
…………………………………
Dolayısıyla COVİD19 salgını zorlayıcı bir sebeptir.
Konu virüsün yaygınlaşması ve işyerlerinin belirli bir süre
kapanma noktasına gelmesi halinde işçi ve işveren bu nedenle iş sözleşmelerini
haklı nedenle feshedebilirler. Bu durumda / her iki halde de işçiye KIDEM
TAZMİNATI ödemek gerekir. Bu durumda İhbar Tazminatı ödenmez.
SÜREÇLE İLGİLİ KİŞİSEL DEĞERLENDİRMEM!
COVİD19 SALGINI ZORLAYICI SEBEP OLUŞTURACAĞINDAN KISA
ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN BU SÜRELERİN ÜCRETİNİN / İŞSİZLİK SİGORTASI FONUNDAN
AŞAĞIDA BELİRTİLDİĞİ ŞEKİLDE KARŞILANACAĞIDIR.
KISA ÇALIŞMA ve ÖDENEĞİ
Kısa Çalışma Uygulaması
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı
sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte
bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde
faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması
hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya
kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği
sağlayan bir uygulamadır.
Kısa çalışma uygulaması bakımından “Genel Ekonomik”
kriz
Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların,
ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı
durumlardır.
Kısa çalışma uygulaması bakımından “Bölgesel Kriz”
Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il
veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde
etkilenip sarsıldığı durumlardır.
Kısa çalışma uygulaması bakımından “Sektörel Kriz”
Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen
sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda
sarsıldığı durumlardır.
Kısa çalışma uygulaması bakımından “Zorlayıcı Sebepler”
İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen,
bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma
süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile
sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem,
yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Kısa Çalışma Kapsamında;
* İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,
* Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi,
hizmetleri sağlanmaktadır.
İşyerinde Kısa Çalışma Uygulanabilmesi için;
İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya
zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya
durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan
uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi
gerekmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık
prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt
kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık
asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin
kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı
ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanı yetkilidir.
Aşağıda 2020 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı
verilmiştir.
|
Son 12 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması |
Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı |
Damga Vergisi |
Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı |
|
|
Son 12 Ay Asgari Ücretle Çalışan |
2.943,00 |
1.765,80 |
13,40 |
1.752,40 |
|
Son 12 Ay 4.000 TL ile Çalışan |
4.000,00 |
2.400,00 |
18,22 |
2.381,78 |
|
Son 12 Ay 7.000 TL ile Çalışan |
8.000,00 |
4.414,50 (*) |
33,51 |
4.380,99 |
|
(*) Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık
asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyeceği için ödenecek
aylık kısa çalışma ödeneği miktarı bu şekilde hesaplanmıştır. 2020
yılında brüt asgari ücret 2.943,00 TL’dir. |
||||
Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi
içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği
dikkate alınarak işverence belirlenir.
Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma
süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir.
Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi
tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi
“18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa
çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik
ödeneğinden mahsup edilmektedir.
Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve
işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı
yetkilidir.
Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması
halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı
bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu
bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.
Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal
bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı,
kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından
ödenir.
Kısa Çalışma Ödeneği Alınan Süre İçin Ödenen Primler
İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık
sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta
primleri aktarılmaz.
Kısa çalışma ödeneğine başvuru dilekçesi için aşağıdaki
linke tıklayınız…
http://media.iskur.gov.tr/21494/kisa-calisma-talep-formu.doc
