Tüm dünyada iş yaşamındaki riskleri en aza indirmek ve kazaların önlenmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Ülkemizde de 1971 yılında yürürlüğe giren 1475 sayılı İş Yasası ile işverene, işçinin sağlık ve güvenliği için gerekli şartları sağlama ve araçları tam olarak bulundurma zorunluluğu getirilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu ise, iş kazalarını ve bu kazalara bağlı ölüm ve yaralanmaları en aza indirmek amaçlı olarak 2003 yılından itibaren uygulanmaya başlamıştır. Ayrıca AB uyum süreci kapsamında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (30.06.2012 tarih, 28389 sayılı TTSG) ve bu kanuna ilave çeşitli yönetmelikler yürürlüğe girmiştir. Ayrıca Ceza Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu, Belediyeler Kanunu, Maden Kanunu, Sendikalar Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gibi pek çok kanun doğrudan veya dolaylı olarak iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren maddeler içermektedir.
AB ülkelerinde 89/391/EEC Direktifi çerçevesinde risk değerlendirmeleri yapılmakta olup, ülkemizde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSG) uygulamaları ve mevzuatı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kapsamında oluşturulmuştur. Ülkemizde çalışma hayatını düzenlemeye yönelik 158 ILO sözleşmesinden 59 tanesi onaylanmıştır.
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ise AB’nin 92/57/EEC sayılı Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır. Bu yönetmelik ile Proje sorumlusu kavramı oluşturulmuş ve işin kapsamına göre inşaat işlerine başlamadan bildirim yapılması, inşaat projeleri hazırlanırken ve uygulanırken sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi, sağlık ve güvenlik plan ve dosyası hazırlanması zorunlu olmuştur.
İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İÇİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI NELERDİR?
İnşaat sektöründe işveren, alt işveren, proje sorumlusu, sağlık ve güvenlik koordinatörü ve çalışanların ayrı ayrı görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Tüm bu sorumluluklar aşağıda ayrı başlıklar altında toplanmıştır.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin İşverenlerin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
-İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini temin
etmelidir
-Risk değerlendirmesi yapmalı/yaptırmalıdır
-İşle ilgili gerek araç ve gereçleri sağlamalı; işin
yapılması ve araçların kullanımı ile risklere ilişkin gerekli eğitimlerin
verilmesi, işle ilgili risk değerlendirmelerine yönelik gerekli organizasyonun
yapılması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınmasını sağlamalı ve tüm bunları
değişen şartlara göre güncellemelidir.
-Alınan güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını izlemeli,
denetlemeli ve uygunsuzluk varsa düzeltilmesini sağlamalıdır
-Çalışanları sağlık ve güvenliklerine uygun işle
görevlendirmelidir
-Ulusal standartlara ve yönetmeliklere uygun kişisel donanım
malzemelerinin çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlamalıdır
-İşyerinde tehlikeli bölgelere yetkisiz girişlerin
engellenmesine yönelik tedbirleri almalıdır
-Yapı alanlarının düzeni ve temizliğini sağlamalıdır
-Çalışma yerlerine ulaşımı ve ekipmanların güzergahlarını
belirlemelidir
-İş için kullanılacak malzemelerin kullanımı ve nakliyesi
için gereken şartların belirlenmesini sağlamalıdır
-Tesis ve ekipmanların teknik bakım ve kontrollerinin
yapılmasını sağlamalıdır
-Kullanılan malzeme ve maddelerin depolanma alanlarını
belirlemelidir
-Tehlikeli madde ve malzeme kullanım koşulları ile tehlike
durumunda bertaraf koşullarını sağlamalıdır
-Atıkların depolanması ve uzaklaştırılmasını sağlamalıdır
-İşin süresini belirlemeli gerektiği durumlarda süreleri
revize etmelidir
-Altı işveren ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-Sağlık ve Güvenlik koordinatörleri görevlendirmeli ve
koordinatörlerin tespit, uyarı ve önerilerini dikkate almalıdır
-Yapı işlerine proje hazırlık aşamasında sağlık ve güvenlik
planı hazırlanmalı/ hazırlanmasını sağlamalıdır
-Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında gerekli bildirimleri yapmalıdır
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin Alt İşverenlerin Görev Sorumlulukları Nelerdir?
-İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini temin
etmelidir
-Risk değerlendirmesi yapmalı/yaptırmalıdır
-İşle ilgili gerekli araç ve gereçleri sağlamalı; işin
yapılması ve araçların kullanımı ile risklere ilişkin gerekli eğitimlerin
verilmesi, işle ilgili risk değerlendirmelerine yönelik gerekli organizasyonun
yapılması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınmasını sağlamalı ve tüm bunları
değişen şartlara göre güncellemelidir
-Alınan güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını izlemeli,
denetlemeli ve uygunsuzluk varsa düzeltilmesini sağlamalıdır
-Çalışanları sağlık ve güvenliklerine uygun işle
görevlendirmelidir
-Ulusal standartlara ve yönetmeliklere uygun kişisel donanım
malzemelerinin çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlamalıdır
-Çalışanları sağlık ve güvenliklerine uygun işle
görevlendirmelidir
-Ulusal standartlara ve yönetmeliklere uygun kişisel donanım
malzemelerinin çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlamalıdır
-İşyerinde tehlikeli bölgelere yetkisiz girişlerin engellenmesine
yönelik tedbirleri almalıdır
-Yapı alanlarının düzeni ve temizliğini sağlamalıdır
-Çalışma yerlerine ulaşımı ve ekipmanların güzergahlarını
belirlemelidir
-İş için kullanılacak malzemelerin kullanımı ve nakliyesi
için gereken şartların belirlenmesini sağlamalıdır
-Tesis ve ekipmanların teknik bakım ve kontrollerinin
yapılmasını sağlamalıdır
-Kullanılan malzeme ve maddelerin deponlanma alanlarını
belirlemelidir
-Tehlikeli madde ve malzeme kullanım koşulları ile tehlike
durumunda bertaraf koşullarını sağlamalıdır
-Atıkların depolanması ve uzaklaştırılmasını sağlamalıdır
-İşin süresini belirlemeli gerektiği durumlarda süreleri
revize etmelidir
-Asıl işveren ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-Sağlık ve Güvenlik koordinatörlerinin tespit, uyarı ve önerilerini
dikkate almalıdır
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin Kendi Nam ve Hesabına Çalışanların Görev Sorumlulukları Nelerdir?
-Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı ve
talitmalarını dikkate almalıdır
-Risk değerlendirmesi yapmalı ve gerekli önlemler almalıdır
-İşyerinde bulunan makine, cihaz ve ekipmanlar ile kişisel
koruyucu donanımları kurallara uygun olarak kullanmalıdır. Noksanlklar
konusunda uyarılar yapmalı ve işveren ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-Birden fazla işverenin bulunması durumunda diğer
işverenlerle iş sağlığı ve iş güvenliği için işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-Çalışanların işe giriş, iş değişikliği, işe ara vermesi ve
düzenli aralıklarla sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlamalıdır
-Aşağıda belirtilen kanun ve yönetmeliklerin kendisi ile
ilgili maddelerine uymalıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu- 5, Madde 19, Madde 23
Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği- Yapı Alanları
için Asgari Sağlık ve Güvenlik Şartları- Ek-4
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliği
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması
Hakkında Yönetmelik
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin Proje Sorumlusunun Görev
ve Sorumlulukları Nelerdir?
-İşveren adına proje hazırlayarak uygulamalı ve kontrolünü
yapmalıdır
-Sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirmelidir
-Yapı işlerinde proje hazırlık aşamasında sağlık ve güvenlik
planı hazırlamalı/hazırlanmasını sağlamalıdır
-Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
kapsamında gerekli bildirimleri yapmalıdır
-İşle ilgili kararlar akınırken ve işle ilgili süreleri
hesaplarken İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 5´de belirtilen risklerden
korunma ilkerine uygun hareket etmelidir.
İşçi Sağlı ve İş Güvenliği İçin Sağlık ve Güvenlik Koordinatörünün Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
-İşle ilgili karar alınırken ve işle ilgili süreleri
hesaplarken İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 5´de belirtilen risklerden
korunma ilkelerine uygun hareket edilmesini koordine etmelidir.
-Proje hazırlık aşamasında sağlık ve güvenlik planı
hazırlamalı/hazırlanmasını sağlamalıdır
-Proje hazırlık aşamasında sağlık ve güvenlik dosyası
hazırlamalıdır
-Sağlık ve güvenlik planı yapılması gerektiği hallerde
sağlık ve güvenlik planının uygulanmasını koordine etmelidir
-Revize gerektiren durumlar olması halinde sağlık ve
güvenlik planı ve dosyasında gerekli düzenlemeleri yapmalı/yapılmasını
sağlamalıdır
-İşveren ve alt işverenler arasında organizasyonu sağlamalı;
iş kazaları ve meslek hastalıklarından çalışanları korumak için işverenini
yaptığı çalışmaları koordine etmelidir
-Yapı alanlarında güvenli çalışılması için yapılması gereken
kontrolleri koordine etmelidir
-Yapı alanlarına yetkisiz girişlerin engellenmesine yönelik
gerekli tedbirleri almalıdır
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin İş Güvenliği Uzmanlarının Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
-Mevzuat ve teknik gelişmelere uygun iş sağlığı ve güvenliği
açısında eksiklikleri, tedbir ve tavsiyeleri belirleyerek işverene yazılı
olarak bildirmelidir
-İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmelidir
-İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatına ve genel iş güvenliği
kurallarını esas alarak yapılan işler, kullanılan teçhizat ve maddeler dahil
işin planlanması, organizasyonu, kişisel koruyucu donanımların seçimi,
kullanımı, bakımı, muhafazası vb konularda işverene önerilerde bulunarak
rehberlik hizmeti vermelidir
-İşiçn acil durdurulmasını gerektiren durumlarda veya
yangın/patlama/kimyasal sızıntı vb hayati tehlike oluşturan riskli ortamlara
rağmen işverenin gerekli tedbirleri almaması halinde durumu Bakanlığın yetkili
birimine ve sendika temsilcisi/çalışan temsilcisine bildirmelidir
-İşyerindeki iş kazası ve meslek hastalıklarını inceleyip
işyeri hekimi ile birllikte değerlendirmeler yaparak tekrarını önleyici
tedbirler hususunda işverene önerilerde bulunmalıdır
-İşyerinde çalışana, ekipmana ve işyerine zarar verme
ihtimali bulunan riskleri araştırarak işverene önerilerde bulunmalıdır
-İş sağlığı ve güvenliği açısından yapılan risk
değerlendirmesi sonuçlarına göre sağlık ve güvenlik önlemleri önerilerinde
bulunmalı ve riskleri önleyici faaliyet planları hazırlayarak takibini
yapmalıdır
-İşyeri hekimi ile birlikte bir sonraki yıl için yıllık
çalışma planı hazırlamalıdır
-İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygun periyodik
bakım/kontrol/ölçümleri planlamalı ve uygulamaları kontrol etmelidir
-Her tür tehlikeye karşı acil durum planları hazırlanması
çalışmaları katılmalı, periyodik eğitim ve tatbikatların yapılmasını ve acil
durum planına göre hareket edilmesini kontrol etmelidir
-Varsa İş sağlığı ve güvenliği kurulu/çalışan temsilcisi/destek elemanları ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İçin İşyeri Hekiminin Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?
-Mevzuat ve teknik gelişmelere uygun iş sağlığı ve güvenliği
açısından eksiklikleri, tedbir ve tavsiyeleri belirleyerek işverene yazılı
olarak bildirmelidir
-İşin acil durdurulmasını gerektiren durumlarda veya
yangın/patlama/kimyasal sızıntı vb hayati tehlike oluşturan riskli ortamlara
rağmen işverenin gerekli tedbirlerleri almaması halinde durumu Bakanlığın
yetkili birimine ve sendika temsilcisi/çalışan temsilcisine bildirmelidir
-İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmeli ve iş
güvenliği uzmanına yardımcı olmalıdır
-Çalışanların sağlık gözetimi ve çalışma ortamı gözetimi
konularında yapılacak araştırmalara katkı sağlamalı ve işverene rehberlik
etmelidir
-Yapılan işler, kullanılan maddeler ve kişisel koruyucu
donanımların seçimi, kullanımı, bakımı, muhafazası vb konularda işverene
önerilerde bulunmalıdır
-Çalışanların sağlığını geliştirici konularda işverene
öneriler yapmalıdır
-İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına katılması,
ergonomik-psikososyal riskleri değerlendirmeli ve stresten korunma için
araştırmalar yaprak çalışanların işle uyumunun sağlanması yönünde rehberlik
hizmeti vermelidir
-İşyeri ve tüm eklentilerindeki hijyen kontrollerini
yaparak, besleme ve uygun içme suyu konularında tavsiyelerde bulunmalıdır
-İşyerindeki iş kazası ve meslek hastalıklarını inceleyip
değerlendirmeler yaparak tekrarını önleyici tedbirler hususunda işverene
önerilerde bulunmalıdır
-İşyerinde çalışana, ekipmana ve işyerine zarar verme
ihtimali bulunan riskleri araştırarak işverene önerilerde bulunmalıdır
-Gebe/emziren, 18 yaşından küçük çalışanlar, kronik
hastalığı veya meslek hastalığı olanlar, yaşlı/malul/engelli/bağımlı ve daha
önce iş kazası geçirmiş olanlar gibi özel durumu olanların yakın takibini
yapmalı, sağlık muayenelerini yaparak işe uygunlarına yönelik rapor
düzenlemelidir.
-İşe giriş ve periyodik muayene bildirimlerini yaparak
sağlık muayenelerini için çalışan rızasını almalıdır
-Tüm çalışanların sağlık gözetimini yağmalı ve bu
çalışmaları kaydetmelidir
-İş Sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin mevzuata uygun olarak
planlamasını yaparak işveren onayına sunmalı, uygulaması ve takibi ile iş
sağlığı ve güvenliği, bağımlılık yapan maddelerin zararları, kişisel koyurucu
yöntemler, toplu korunma yöntemleri ve gerekli hijyen eğitimlerini vermelidir
-İlk yardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve
personel eğitimlerini sağlamalıdır
-İş güvenliği uzmanı ile birlikte iş kazaları ve meslek
hastalıklarını değerlendirerek önleyici faaliyet planları hazırlamalı, yıllık
çalışma planı hazırlamalı ve işveren onayına sunmalı ve takibini yapmalıdır
-Geçici çalışanlar ve alt işveren çalışanlarının sağlık
raporlarının süre kontrollerini yapmalıdır
-İş güvenliği uzmanı ile birlikte iş sağlığı ve güvenliği
çalışmaları ile sağlık gözetim sonuçlarını içeren yıllık değerlendirme raporunu
hazırlamalıdır
-İSG-KATİP sistemi üzerinden gerekli bilgilendirmeleri
yapmalıdır
-Sağlık gözetim raporlarının değerlendirme sonuçlarına göre
iş güvenliği uzmanı ile birlikte ölçüm yapılmasını önermeli ve sonuçları
değerlendirmelidir
-Varsa üyesi de olduğu iş sağlığı ve güvenliği kurulu ile
çalışan temsilcisi ve destek elemanları ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-Meslek hastalığı sağlık raporunu düzenlemeye yetkil
hastahaneler ile işbirliği içerisinde çalışmalıdır
-İş güvenliği uzmanı ile birlikte bir sonraki yıl için
yıllık çalışma planı hazırlamalıdır
