İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Yönetimi Nedir?

 

Risk; birincisi fırsat, ikincisi ise tehdit anlamına gelen sembollerden oluşmaktadır. Bu anlamıyla risk mevcut durumdaki dengeyi bozan yeni olaylar ve koşullardır. Bu koşullar ve engeller ve tehlikeler yaratabileceği gibi yeni fırsatlar da sunarak mevcut durumun yeni bir denge oluşturmaktadır.

İş sağlığı ve güvenliğinde risk analizi ve risk değerlendirme yöntemleri 1950’li yıllardan beri dünyada sistematik olarak uygulanmaktadır. Metotların geliştirilmesi ise gereksinimlere göre gelişim göstermiştir. Mühendislik projelerinde söz konusu belirsizlikler göz önüne alınarak tasarım yapılmalıdır. Bu sistemlerin performansının güvenirliliği de güvenilirlik analizleri (reliability analysis) yardımıyla saptanmalıdır. Güvenilirlik analizi, bir ürünün kendisinden beklenen fonksiyonu önceden saptanmış bir süre içinde, belirli çevre ve çalışma koşulları altında arıza yapmadan yerine getirme olasılığıdır.

Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder.

Risk Analizi Metodları

Risk analizi yöntemlerini kullanan iki ana yaklaşım vardır. Bunlar nitel (kalitatif) ve nicel (kantitatif) yaklaşımlardır. Analizi istenen koşulların durumuna göre her iki yöntemin de birlikte kullanıldığı yani yarı-niceliksel (yarı-kantitatif) yöntemler de kullanılabilir. Nicel risk analizinde, riskin hesaplanmasında sayısal yöntemlerden faydalanılır. Riskin meydana gelme olasılığı ve meydana geldikten sonraki etkisinin ne olacağına dair veriler olarak sayısal değerler kullanılır. Bu değerler, matematiksel ve mantıksal metotlar ile analiz edilip risk skorları bulunur. Nitel risk analizlerinde ise riskin hesaplanmasında sayısal (nümerik) değerler yerine düşük, yüksek gibi tanımlayıcı ifadeler ya da A, B- I-II gibi tanımlamalar bulunur. Nitel teknikler risk seviyesinin genel olarak belirlenmesinde, nicel teknikler ise risk seviyesine yönelik daha net belirlemeler yapılmasında kullanılır. Genel olarak teknik eksenli yöntemler, insan eksenli yöntemler, görev analizi, yönetim eksenli yöntemler, kaza araştırması, senaryo analizleri, kontrol analizleri, kaba analizler gibi her işletmenin amacına yönelik risk analiz yöntemleri bulunur. Bu yöntemler risk yönetiminin bir parçası adeta çekirdek kısmıdır.

Değerlendirme yönteminin seçiminde önemli olan, değerlendirme metodunun yapılan işe uygunluğudur. Örneğin İnşaat sektöründe iseniz, Finne Kinney Metodu sizin için pekte elverişli olmayabilir, çünkü İnşaat işlerinde var olan işlerin termini iş programına göre ilerlemektedir. Frekansı (tehlikeye maruz kalma sıklığını) senelik bazda veren Finne Kinney metodu yerine frekanstan bağımsız L tipi matris daha faydalı olacaktır. İnşaat sektöründe önemli olan Sağlık Güvenlik Planın iyi yapılmış olmasıdır. En ufak hataların pahalıya mal olabileceği Kimyasal Hammadde işleme tesislerinde ise L tipi matris işinize pek yaramayabilir bunun yerine HAZOP (Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması) veya FMEA (Olası Hata türleri ve etkileri analizi) ile çalışmanız P.I.D akış diyagramlarını çıkarmanız daha yararlı olacaktır. Metal işleme veya Otomotiv imalat sektörüne geldiğinizde Finne Kinney faydalı olabileceği gibi, makine-insan gücü uyumunun bütünleşik ve yoğun şekilde çalıştığı bu sektörlerde her bir işlemi ayrı ayrı tanımlayabileceğiniz ve değerlendirebileceğiniz JOB Safety Analysis (İş Güvenliği Analizi) de riskleri belirlemede gayet işinize yarayacaktır.

Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir, Nasıl Belge Alınır.?

 

Aşağıda yer alan bilgi ve açıklamalar, 11 Ekim 2013 tarihli ve 28792 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişiklikleri doğrultusunda güncellenmiştir.

 

1- Genel Açıklamalar:

Bilindiği üzere; 30/06/2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun “İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri” başlıklı 6 ncı maddesi ile işverenlere çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü getirildi. Çalışanlar arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, işveren bu yükümlülüğünü ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya yetkilendirilmiş toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebilecek.

 

Kanunun 38 inci maddesinde yer alan geçiş hükümleri uyarınca, işyerlerinde iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü; 50 ve daha fazla çalışanı olan özel sektör işyerleri için 30/12/2012 tarihinde başladı. 50’den az çalışanı olan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerleri için 1/14/2013 tarihinde, Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için ise 30/6/2020 tarihinde başlayacak.

 

2- Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir?

6331 sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı üçüncü maddesi ve  İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde;

 

İş güvenliği uzmanı; iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik eleman şeklinde tanımlanmış,

 

Teknik eleman olarak ise;  teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin ile üniversitelerin  iş sağlığı ve güvenliği lisans veya ön lisans programı mezunlarını sayılmıştır.

 

Dolayısıyla sadece aşağıda belirtilen kişiler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan iş güvenliği uzmanı belgesi/sertifikası alabilecek ve iş güvenliği uzmanı olabilecektir;

 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri,

Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları,

Teknik öğretmenler,

Fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar,

Üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği lisans veya ön lisans programı mezunları.

Benzer meslek olmakla birlikte tam olarak bu tanıma girmeyenler için de YÖK’ten DENKLİK BELGESİ alanlar..

 

3- İş yerlerinin ve İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflandırılması:

 

6331 sayılı Kanun işyerlerini ve iş güvenliği uzmanlarını aşağıdaki şekilde üç ayrı sınıfa ayırmıştır.

 

İşyerlerinin Sınıflandırılması:

Çok tehlikeli işyeri

Tehlikeli işyeri

Az tehlikeli işyeri

 

İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflandırılması

A sınıfı iş güvenliği uzmanı

B sınıfı iş güvenliği uzmanı

C sınıfı iş güvenliği uzmanı

 

4- Sınıflandırmaya Göre İş Güvenliği Uzmanlarının Görev Alabileceği İşyerleri:

 

6331 sayılı Kanunun “İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları” başlıklı 8 inci maddesinin beşinci fıkrası ve Yönetmeliğin 7 nci maddesi ikinci fıkrası uyarınca;

 

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı,

 

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı,

 

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az C sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı çalıştırılması gerekmektedir.

 

Dolayısıyla;

 

A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları tüm tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde,

B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları az tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde,

C sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları ise sadece az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde görev alabilirler.
 

 

 

 

5- İşyerlerinin Girdiği Tehlike Sınıfı Nasıl Belirlenecek?

6331 sayılı Kanunun “Tehlike sınıfının belirlenmesi” başlıklı 9 uncu maddesinde; işyeri tehlike sınıflarının Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edileceği belirtilmiş, bu doğrultuda 26/12/2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmi Gazete’de İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği ve eki İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi (NACE kodları) yayımlanmış olup, işyerlerinin faaliyet konusuna tehlike sınıfından hangisine girdiği Tebliğ eki listede yer almaktadır.

 

6- İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alma Şartları?

Genel Açıklama: Daha önce iş güvenliği uzmanlığı belgesi almamış olanlar, ilk başta sadece C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabilecekler, bu belgeyi alabilmeleri için de önce kursa giderek iş güvenliği uzmanlığı eğitimi almaları, ardından sınava katılarak sınavda başarılı olmaları gerekecektir. Bu durumda olanların, daha sonra nasıl B ve A Sınıfı belge alabilecekleri, aşağıda “Belge Yükseltme” başlıklı bölümde anlatılmıştır. Bunun istisnası ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın aşağıda sayılan birimlerinde çalışması bulunanlar ve iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora veya yüksek lisans yapmış olanlardır. Bu istisnai durumdakiler yine aşağıda belirtilen şartlarla doğrudan A veya B Sınıfı belge alabileceklerdir.

 

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:

B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlar,

 

Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlar,

 

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlar,

 

İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri,

 

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanları A Sınıfı belge alabilirler.

 

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:

C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar,

 

İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,

 

İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlar B Sınıfı belge alabilirler.

 

C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:

C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar,

 

İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlar C Sınıfı belge alabilirler.

 

Dolayısıyla iş güvenliği uzmanlığı belgesini, durumlarına göre bazı kişiler doğrudan alabilecekken, bazıları ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda başarılı olmaları halinde belge alabilecekler, bazı kişiler ise önce iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılacaklar, eğitim sürecini tamamladıktan sonra girdikleri sınavda başarılı olmaları halinde iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabileceklerdir. Bu kişiler üç ayrı kategoriye ayrılarak aşağıda belirtilmiştir;

 

I- Eğitime ve Sınava Girmeden  İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:

Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlar,

 

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlar,

 

İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri,

 

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanları,

 

eğitime katılmadan ve sınava girmeden A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabilirler.

 

II- Eğitime Katılmadan Doğrudan Sınava Girerek İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar:

İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar eğitime katılmadan doğrudan B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınava girerek sınavda başarılı olmaları halinde B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabilirler.

III- Belge Alabilmeleri İçin Önce Eğitime Sonra Sınava Girmesi Gerekenler:

A Sınıfı belge alabilmek için B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar.

 

B Sınıfı belge alabilmek için C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar.

 

Daha önce iş güvenliği uzmanlığı belgesi almamış olup, ilk defa belge almak isteyen mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlar. Bunlar sadece C Sınıfı belge alabilirler.

 

7- İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitim Süreci:

İş güvenliği uzmanlarının ve diğer sağlık personelinin eğitimleri, Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan eğitim kurumları tarafından verilmektedir.

 

Eğitimler İş Güvenliği Uzmanlığı  Temel Eğitimi olarak belirtilmiştir.

 

İş güvenliği uzmanlarının eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Yönetmelikte belirtilen Komisyon tarafından belirlenir. Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, iş güvenliği uzmanları için en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır. Adaylar, teorik eğitimde mazeretli veya mazeretsiz en fazla altı ders saati devamsızlık hakkına sahiptir. Ancak uygulamalı eğitimin tamamına katılım zorunludur.

 

Eğitim kurumlarında eğitimler; iş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personeli eğitim programı için Yönetmelikte belirtilen eğitici belgesine sahip olan mühendis, mimar veya teknik elemanlarla, Komisyonca belirlenecek müfredatta belirtilen konulara uygun eğitici belgesine sahip diğer eğiticilerden tarafından verilir.

 

Eğitim kurumları, Komisyonca belirlenen müfredat esas alınarak hazırlanan ve eğitim verilecek konulara uygun eğiticiler ile en az bir en fazla iki olmak üzere eğiticilerin yedeklerinin de yer aldığı teorik eğitim programını ve eğitime katılacakların listesini eğitimin başlangıç tarihinden en az üç işgünü önce Genel Müdürlüğe elektronik ortamda bildirirler. Bu program Genel Müdürlük tarafından onaylandıktan sonra eğitime başlanır. Genel Müdürlükçe onaylanmamış programlarla eğitime başlanamaz. Onaylanmamış programla eğitime başlanması halinde doğacak hukuki sonuçlardan eğitim kurumları sorumludur.

 

Eğitim programları, katılımcılar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde eğitim kurumu içerisinde ilan edilir.

 

Genel Müdürlükçe onaylanmış olan eğitim programının hiçbir unsurunda değişiklik yapılamaz. Ancak, zorunlu bir nedenin varlığı ve bu nedenin geçerli bir belgeye dayandırılarak Bakanlığın onayının alınması şartıyla eğitim kurumlarınca sadece programda görevli eğiticilerde değişiklik yapılabilir. Eğitim programları, katılımcılar tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde eğitim kurumu içerisinde ilan edilir.

 

Uzaktan eğitim tamamlanmadan yüz yüze eğitim, yüz yüze eğitim tamamlanmadan uygulamalı eğitim başlatılamaz. Eğitim programı tamamlandığında, eğitim kurumu tarafından eğitime katılan kişiyle ilgili Yönetmeliğin ekinde yer alan Eğitim Katılım Belgesi düzenlenir.

 

Genel Müdürlük eğitimlerin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin izlenmesi amacıyla kendi görev ve yetki alanına giren konularda eğitim kurumlarını, eğiticileri ve sorumlu müdürleri, yetki alınan mekânı, İSG-KATİP ile diğer elektronik sistemler veya evrak üzerinden kontrol eder ve denetler.

 

Eğitim programlarına katılmak isteyen adayların eğitim kurumlarına aşağıdaki belgeler ile birlikte başvurmaları gerekir:

 

a) Başvuru yapılan eğitim kurumuna hitaben yazılan, adayın hangi eğitim programına katılacağını belirten ve T.C. kimlik numarası ile iletişim bilgilerini içeren ıslak imzalı başvuru yazısı.

 

b) Adayın katılacağı eğitim programına uygun alanda lisans eğitimi aldığını gösteren diploma veya geçici mezuniyet belgesi.

 

c) A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılacaklar için B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi ve bu belgeyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını gösteren belgeler.(KİŞİ KARTI-1460 GÜN)

 

ç) B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılacaklar için C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi ve bu belgeyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını gösteren belgeler. (KİŞİ KARTI-1095 GÜN)

 

d) T.C. kimlik numarası yazılı beyanı.

 

Adayların eğitim programlarına katılabilmesi için, ilgili eğitim programının başlangıç tarihinden önce lisans  ve iş sağlığı güvenliği bölümünün önlisans eğitimini tamamlamış ve bu eğitime ilişkin mezuniyet diploması alabilecek yeterliliğe sahip olmaları gerekmektedir. Bu duruma ilişkin gerekli inceleme, başvuru yapılan eğitim kurumu tarafından yapılır.

 

Yukarıda belirtilen belgelerin aslı ile birlikte örneğinin getirilmesi halinde eğitim kurumları tarafından tasdiki yapılır. Başvuru sırasında gerçeğe aykırı belge ve beyanda bulunduğu tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Bu durumun sonradan tespiti halinde eğitim, sınav ve belgeleri geçersiz sayılır.

 

Yönetmelikte belirtilen çalışma sürelerinin tespitinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları, diploma veya mezuniyet belgelerinin doğruluğunun tespitinde Yükseköğretim Kurulu kayıtları esas alınır.

 

Yetki almış ve yetkileri iptal edilmiş eğitim kurumları listesine Genel Müdürlük Yetkilendirme Daire Başkanlığının linki aşağıda yer alan web sayfasından ulaşılabilir.

 

(http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=duyuru&id=yetkilendi…)

 

8- İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav Süreci:

Yukarıda “Eğitime Katılmadan Doğrudan Sınava Girerek İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi Alabilecek Olanlar” başlıklı bölümde belirtilenler dışındakiler, teorik ve uygulamalı eğitimi tamamlamadan sınava katılamazlar.

 

Eğitim programlarını tamamlayan adayların sınavları ÖSYM tarafından yapılır.

Adaylar, aldıkları eğitim tarihinden itibaren açılan sınavlara katılabilirler.

 

Sınavlarda 100 puan üzerinden en az 70 puan alan adaylar başarılı sayılır, sınav sonuçlarına itirazlar sınavı düzenleyen kurum tarafından sonuçlandırılır.

 

Açılacak sınavlar ve ilgili duyurular Genel Müdürlüğün web sitesinden takip edilir. (http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal.

 

ÖSYM Sınav duyurularında sınavın süresi ve konuları, sınav sonuçlarının öğrenilmesi ve sınava itiraz gibi konularda bilgiler yer almaktadır.

Sınav süreci ve sonrası genelde aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleşmektedir.

Sınav başvurusu genelde internet üzerinden yapılmakta ve başvuru yapılacak internet adresi duyuru da belirtilmektedir.

 

9- Sınavda Başarılı Olanların Belge/Sertifika Alma Süreci: Sınavı kazanan iş güvenliği uzmanı adayları Belge ücretini T.C. Ziraat Bankası Şubesi Kurumsal Tahsilat Programı aracılığıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Sertifika Tahsilatlar hesabına (offline) KDV dahil 520.00-TL (2019 yılı için) yatırılması gerekmektedir. Kurumsal tahsilât hesabına belge ücreti, ziraat bankası şubelerinden yatırılabileceği gibi ziraat bankası internet bankacılığı kanalıyla da yatırılabilmekte, fakat EFT yoluyla bu hesaba para yatırılamamaktadır.

Ziraat bankasına sertifika ücretini yatırdıktan sonra, Genel Müdürlükçe sertifikaları İSGKATİP’ te tanımlanacaktır.

Ayrıca;

Tek başına eklenen yüksek lisans belgesi mevzuat gereğince yeterli olmadığından; mutlaka İSG ön lisans, mühendis mimar, kimyager, fizikçi veya teknik öğretmen lisans programını tamamlandığına dair diploma/mezuniyet belgesi olması, ayrıca lisans diplomasındaki soyadı bilgisi Nüfus Cüzdanı suretindekinden farklı olan ve bu husus Kızlık Soyadı/Önceki Soyadı bölümünde belirtilmeyenlerin önceki ve şimdiki soyadlarını belirtilen Resmi Bir Belge ibraz etmeleri gerekmektedir.

 

Diploma veya mezuniyet belgesinin onayı; noter, eğitim kurumu veya mezun olunan üniversiteye yaptırılabilmektedir. Ancak, diplomanın Eğitim Kurumlarınca onaylanması halinde; Aslı Gibidir kaşesi ile kaşelenmesi, Onaylayan Eğitim Kurumunun Kaşesinin bulunması, Genel Müdürlüğe gönderilen imza sirkülerinde imza örneği bulunan Eğitim Kurumu Yetkilisi (Sorumlu Müdür) tarafından imzalanması gerekmektedir.

 

10- Belge Yükseltme:

C Sınıfı belge sahiplerinin B Sınıfı, B Sınıfı belge sahiplerinin ise A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi alabilmeleri için gerekli şartlar aşağıda belirtilmiştir:

 

I- C Sınıfı Belge Sahiplerinin B Sınıfı Belge Alma Şartları:

C Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgelemek,

 

B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılmak,

 

Yapılacak B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olmak.

 

II- B Sınıfı Belge Sahiplerinin A Sınıfı Belge Alma Şartları:

B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgelemek,

 

A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitim programına katılmak,

 

Yapılacak B Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olmak.

 

11- İş Güvenliği Uzmanları Nasıl İş Bulacaklar:

İstisnai de olsa, Kanun ve Yönetmelikte belirtilen şartlara ve niteliklere ve de işyerinin tehlike sınıfına göre gerekli iş güvenliği uzmanlığına sahip olan işverenler, iş güvenliği uzmanlığı görevlendirme zorunluluğunu kendileri çalışarak yerine getirebileceklerdir. Bunun dışındaki işverenler ise iş güvenliği uzmanı görevlendirme zorunluluğunu ya kendileri hizmet akdiyle iş güvenliği uzmanı çalıştırarak ya da ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet alarak yerine getireceklerdir. İş güvenliği uzmanı çalıştırmak isteyen işverenler ile ortak sağlık ve güvenlik birimi olarak faaliyet gösteren yerler ise iş güvenliği uzmanlarını genelde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü vasıtasıyla temin ettiklerinden, söz konusu genel Müdürlük; işyerlerinden gelen talepler doğrultusunda iletişim bilgilerinin Genel Müdürlük web sayfasında yayınlanmasını isteyen işyeri hekimleri, iş güvenliği uzmanları ve eğiticiler için veri ekleme sistemi oluşturmuştur. http://www.isgkatip.com/ web adresinden ulaşılacak sayfada İSG PROFESYONELİ HAVUZU kısmına gerekli bilgiler girilerek havuza kayıt olunması, iş bulma konusunda kolaylık sağlayacak, iş güvenliği uzmanı arayan işverenler veya ortak sağlık güvenlik birimleri, havuzda kayıtlı iş güvenliği uzmanları arasından seçecekleri kişileri arayarak irtibata geçeceklerdir. Kendisi doğrudan ortak sağlık ve güvenlik birimleri ile irtibata geçmek isteyen iş güvenliği uzmanları ise Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş ve yetki belgeleri iptal edilmiş OSGB listelerine Genel Müdürlük Yetkilendirme Daire Başkanlığının linki aşağıda yer alan  web sayfasından ulaşabilirler.

 

(http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=duyuru&id=yetkilendi…)

İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının Amacı Nedir? Temel İsg Eğitimi Notları Nelerdir ?

İSG kısaltmasıyla iş hayatında yoğun olarak kullanılan iş sağlığı ve güvenliği tanımını yapacak olursak. “işyerinde işin yürütülmesi sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır” diyebiliriz.

İş sağlığı ve güvenliği – İSG olgusu, Avrupa Birliği içerisinde de, 1980’li yıllardan itibaren ağırlıkla ele alınmaya başlanmıştır. Özellikle, 1989 yılında çıkarılan 89/391/EEC sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Direktifi, iş sağlığı ve güvenliği alanında çerçeve direktif olarak kabul edilmiş ve daha sonra bu çerçeve direktife dayanarak çok sayıda bireysel direktif çıkarılmıştır. Ülkemizde 2012 yılında yürürlüge giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu da Avrupa Birliği uyum süresince hayatımıza girmiştir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarının Amacı

Çalışanları Güvenliğini Sağlamak: İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının ana amacını oluşturur. Çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarına karsı koruyarak ruh ve beden bütünlüklerinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Üretim Güvenliğini Sağlamak: Bir işyerinde üretim güvenliğinin sağlanması beraberinde verimin artması sonucunu doğuracağından özellikle ekonomik açıdan önemlidir.

İşletme Güvenliğini Sağlamak: İşyerinde alınacak tedbirlerle, iş kazalarından veya güvensiz ve sağlıksız çalışma ortamından dolayı doğabilecek makine arızaları ve devre dışı kalmaları, patlama olayları, yangın gibi işletmeyi tehlikeye düşürebilecek durumlar ortadan kaldırılacağından işletme güvenliği sağlanmış olur.

Amaçlarından da anlaşılabileceği gibi iş sağlığı ve güvenliği çok yönlü bir çalışmayı gerektirir. Çalışmalar sırasında da tıp, fizik, kimya, matematik, istatistik, iktisat, sosyoloji, psikoloji ve ergonomi gibi bilimlerden yararlanılır. Çalışma alanı ise, tüm iş kollarını kapsar. Doğal olarak da her iş kolunda bazı farklılıklar gösterir. İş sağlığı ve iş güvenliği konusunda yapılan tüm çalışmalara rağmen, iş kazaları ve meslek hastalıklarının istenilen düzeye indirgenemediği tespit edilmiştir. Meslek hastalıkları yeterli düzeyde tespit edilememekte ancak iş kazaları büyük oranda tespit edilebilmektedir. Meydana gelen iş kazaları sonucu kesikler, yaralanmalar, elektrik çarpması, zehirlenmeler, cilt hastalıkları, kırıklar, organ kayıpları, ölümler ve toplu ölümler şeklinde karşımıza çıkmaktadır. İş sağlığı ve iş güvenliğini tek cümleyle özetleyecek olursak; “insan merkezli yaklaşımın adıdır” demek uygun olacaktır.

İş Sağlığı ve Güvenliğini Kimin İşidir?

İSG bir ekip işidir. Belli bir çalışan sayısının üzerinde olan işyerlerinde isg kurulu kurma ve tehlike sınıfına göre değişen aralıklarla (az tehlikeli: 3 ayda 1, tehlikeli 2 ayda 1, çok tehlikeli ayda 1) toplanma ve işletmenin isg ihtiyaçlarını ve uygunsuzluklarını tartışma ve karara bağlama yükümlülüğü vardır. Genel olarak iş sağlığıyla ilgili uygunsuzlukları işyeri hekimi, iş güvenliğiyle ilgili olanları ise iş güvenliği uzmanı belirler ve isg kuruluna sunar. Kurulda ayrıca işveren vekili ve çalışan sayısına göre değişen sayıda çalışan temsilcisi bulunur.

Kısacası işletme İSG’yi çalışanların görüşlerine yer vererek, bir ekip halinde yürütmelidir. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi iş sağlığı ve güvenliği konusundaki en yetkin kişiler olsa da, isg risklerini işi sürekli yapan insanlar kadar detaylı göremeyebilirler. İSG konusunda en verimli sonuç, bütün çalışanları işin içine katarak alınacaktır.

Temel İSG not sunumlarını linkte bulabilirsiniz;

EĞİTİM SUNULARI

 

1- İSG NEDİR?

2- MEVZUAT   GÖRSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM (BURADA)

3- İSG KURALLARI VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

4- İŞ YERİ TEMİZLİĞİ VE DÜZENİ

5- İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ VE KORUNMA YÖNTEMLERİ

6- İLKYARDIM

7- MESLEK HASTALIKLARININ SEBEPLERİ VE KORUNMA YÖNTEMLERİ

8- FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

9- KİMYASAL RİSK ETMENLERİ

10- BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ

11- ERGONOMİ

12- GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

13- KİŞİSEL KORUYUCU VE DONANIMLAR

14- İŞ EKİPMANLARININ GÜVENLİ KULLANIMI

15- EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

16- ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA TEKNİKLERİ

17- ELEKTRİK TEHLİKE VE RİSKLERİ

18- PATLAMA, PARLAMA, YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA

19- TAHLİYE, KURTARMA VE ACİL DURUMLAR

 

KAYNAK YAYINLAR VE SUNULAR

* MEB-İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞANLARIN EL KİTABI

 

10 Altın İSG Kuralı Nedir Nelerdir?

 10 Altın İSG Kuralı Nedir Nelerdir, Bunları Görsellerle Anlatmak istedim;

Risk Değerlendirmesi Nedir, Nasıl Yapılır, Metodları Nelerdir ?

 

Risk Değerlendirmesi Nedir, Nasıl Yapılır, Metotları Nelerdir?

İş yerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, çalışanlara işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla risk büyüklüğünün tahmin edilmesi ve riskin kabul edilip edilemeyeceği konusunda karar vermeye yönelik kapsamlı bir çalışma olan risk değerlendirmesi tehlike sınıfına bakılmaksızın 6331 sayılı kanun gereğince en az 1(bir) çalışanı bulunan (apartmanlar dahil) tüm işyerleri için yasal bir zorunluluktur.

SEÇKİNLER GRUP’un deneyimli uzman kadrosuyla iş yerlerinde risk değerlendirme ekipleri oluşturup ve oluşturulan ekipleri eğiterek olası tehlike ve riskleri ve bunlarla beraber kontrol önlemlerini tespit ederek risk değerlendirme hizmeti vermektedir.

İşyeri tehlikeleri belirlendikten sonra hangisinin öncelikli risk taşıdığını işyeri risk haritasının çıkartılması ile tespit edilir ve risk değerlendirme metotlarından hangisinin kullanılacağına karar verilir.

  Tanımlar

  Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini,

  Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu,

  Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

  Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,

  Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,

  Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,

  Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,

   ifade eder.

 

Yöntem

Özellikle üretim ve hizmet sektöründe (metal, mobilya, plastik, kimya, sağlık ve konaklama hizmetleri, atık toplama ve imha vb. işyerlerinde) Fine Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi kullanılır. Fine Kinney Risk Değerlendirmesi Formu kullanılır.

İnşaatlarda ve az tehlikeli işyerlerinde 5×5 matris (L Tipi) Risk Değerlendirme Yöntemi kullanılabilir. L Tipi Risk Değerlendirme Formu kullanılır.

 

Risk Değerlendirmesi Yapılacak Firmanın Tanıtımı

İşyerinin adı, unvanı, adresi, iletişim bilgisi(telefon adresi),firmanın tarihçesi, işveren /işveren vekilinin adı soyadı, yapılan işin tanımı, kullanılan ham ve mamul maddeler ve kapasitesi, bina ve eklentileri ile ilgili bilgiler, makine tezgah listesi vb. bilgileri içerir. Firma Tanıtım Formu kullanılır.

 

Veri – Bilgi Toplanılması

 Veri toplanabilecek alanlar aşağıdadır;

İşyerinde yürütülen işler,

Bu işlerin süresi ve sıklığı,

İşin yürütüldüğü yer,

İşin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü,

Yürütülen işten etkilenebilecek olanlar,

Alınmış olan eğitimler,

İşin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği,

İşin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları,

Kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri,

Kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri,

Daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.

 

Tehlikelerin Tanımlanması

Yüksekte Çalışma,

Cisimlerin düşmesi,

Gürültü ve titreşim,

Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,

Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,

Seyyar el aletlerinin kullanımı,

Sabit makine ve tezgahların kullanımı,

Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),

Mekanik kaldırma araçları,

Ürünler, emisyonlar ve atıklar,

Yangın, parlama ve patlama,

Elle taşıma işleri,

Elektrikli aletler,

Basınçlı kaplar,

Aydınlatma,

Ekranlı araçlarla çalışma,

Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),

Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),

Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),

Rutin çalışma,

İşyeri yerleşim planı,

İş stresi,

Kapalı yerlerde çalışma,

Yalnız çalışma,

Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,

Su üzerinde veya yakınında çalışma,

Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,

İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama                                             güçlüğü, öfke, kavga etmek),

İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.

             

 

Risklerin Analizi

Tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti olasılığı                       belirlenir.

Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.

İki şekilde risk değerlendirilmesi yapılır.

Fine Kinney Metodu

5×5 L Tipi Matris

   Fine Kinney Metodu

Kaza kontrolü için matematiksel değerlendirme anlamına gelir. Bu yöntem                                                                         G. F. Kinney and A.D Wiruth tarafından 1976 yılında geliştirilmiştir.

 

Risk Öncelik Sayısı Hesaplama;

Olayın meydana gelme ihtimali x Tehlike maruziyet sıklığı x Şiddet

 

İhtimal (Olasılık)

İlk yapılan risk değerlendirmesinde hiçbir kontrol önlemi dikkate alınmamalıdır, bundan dolayı da olasılıklar hep en kötü olasılık olarak düşünülmelidir.

Yapılan düzeltici faaliyetler frekans veya şiddeti etkilemez, etkileyeceği tek          değişken olasılıktır. (Yüksekte emniyet kemersiz çalışan bir işçinin kemer takması sadece düşme olasılığını etkiler, düşerse ölüm riskini azaltmaz veya tehlikeye maruz kalma sıklığını etkilemez)

 

 

Frekans

İşin yapılma sıklığı değil, işi yaparken tehlikeye maruz kalma sıklığıdır.

Rutin olmayan bir faaliyet değerlendirilirken, o faaliyet sırasında tehlikeye maruz kalma sıklığı düşünülmelidir (2 saat süren bir faaliyette, 2 saat içinde maruz kalma sıklığı)

 

Şiddet

Şiddet puanlamasında zarar kısmında ölüm var ise puanlamanın buna   uygun  şekilde 40 puan (tek ölüm) veya 100 puan (birden çok ölüm) olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca şiddet değerlendirmelerinde, herhangi bir şüphe olduğu durumda, daha yüksek puan verilmelidir.

 

 

Risklerin Değerlendirilmesi

Risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.

 

 

Dikkat Edilecek Hususlar

Risk değerlendirmelerinde:

0-20 arası çıkan riskler için herhangi bir kontrole referans olmayabilir ancak bazen herhangi bir riskin 0-20 arasında olması için de uyguladığımız kontroller olabilir. Bu durumda referans gösterebiliriz.

20-70 arası uygulamada risklerin büyük çoğunluğunun çıktığı aralıktır. Bu aralıktaki riskler için eğer herhangi bir yasal gerek yoksa, önlem almamız gerekmemektedir. Ancak ‘olası risk’ kavramı hemen hemen mutlaka var olan bir önlemin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. İstisnalar beklense de, riskin 20-70 arası çıkması durumunda, riskin bu seviyede tutulmasını sağlayan kontrol yöntemine bir referans olması beklenmektedir. Bu referans:

Talimata

Prosedüre

Uyarı levhasına

Eğitime

KKD kullanımına olabilir.

70’ten yüksek çıkan riskler için mutlaka bir düzeltici faaliyet planlanmalıdır.

70 puan ve üstü olan risklerle ilgili olarak;

 

Planlanan aksiyonlar için sorumlular, terminler, maliyetler vb. çıkartılmalıdır.

Tüm önlemler alınmış ve yeni önlemler alınamıyor ise risk değerlendirme prosedürüne bu tip durumlarda tehlikenin bilinerek çalışılacağı vb. bir ifadenin konulması gerekmektedir.

400’ün üzerindeki tehlikelere yönelik aksiyonların terminleri gözden geçirilerek acil çözümler bulunmalı, bu aksiyonlar gerçekleştirilene kadar geçecek sürede çalışılacaksa nasıl çalışılacağı tarif edilmelidir.

İyileştirme aksiyonları tamamlandıktan sonra puanlama gözden geçirilmelidir.

İyileştirmeler sonrası puanı hala 70 ve üzeri olanlar için önlemlerin garanti altına alınarak faaliyetlere devam edilebilir.

Tüm önlemlere rağmen 400 puan ve üzeri olan risklerle ilgili faaliyetlerin mutlaka Genel Müdür ile paylaşılması gerekmektedir.

 

AKSİYON PLANLARI İLE RİSK DEĞERLENDİRME FORMLARI ARASINDA İLİŞKİ KURMAK İŞİN KOLAYLIĞI AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİDİR.

Taşeron çalışması, gece çalışması vb. mevcut tehlikeleri arttıran tehlikeler tek başına değerlendirilebileceği gibi aşağıdaki şekilde de değerlendirilebilir;

Şans(olasılık) sorusu zarara göre sorulmalıdır, örneğin gece çalışması yaparken yaralanma ihtimali nedir?

Frekans sorusu faaliyeti gerçekleştirirken tehlikeye maruz kalma sıklığı olarak sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetini gece yaparken ne sıklıkta xxx tehlikesiyle karşılaşıyoruz?

Şiddet sorusu ise meydana gelebilecek zararın boyutuna göre sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetinde gece çalışırken ne olur?

 

5X5 L Tipi Matris

5 x 5 Matris diyagramı (L Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metod basit olması dolayısıyla  tek başına risk analizi yapmak zorunda olan analistler için idealdir. Risk Değerlendirmesi L tipi Matris Formu Kullanılır.

L tipi Matris de

Risk= İhtimalXŞiddet dir.

 

 

 

 

 

Önlemlerin Belirlenmesi

İlgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.

Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,

Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,

Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,

Mühendislik önlemlerini uygulamak,

Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.

 

Önlem Alınırken İzlenen Yol

1.Aşama YOKET!

Riskin tamamen ortadan kaldırılmasıdır. (riskli bir maddenin, bir işlemin kaldırılması gibi.)

2.Aşama İYİLEŞTİR!

Riski azaltıcı önlemler almaktır. (koruyucu malzeme kullanımı gibi.)

 3.Aşama KABUL ET!

Risk onunla yaşayabileceğimiz kadar azalmıştır.

4.Aşama DAĞIT!

Risk olasılığı az, ancak bedeli ağırsa riski paylaşmak gerekir. (yangın sigortası gibi.)

 Denetim, İzleme, Gözden Geçirme

İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.

 

Sayfa Revizyonu

 Yapılan Risk değerlendirmelerinde her sayfaya bir revizyon numarası konulur ve sayfanın revizyonu takip edilir.

Risk Analizinde herhangi bir değişiklik yapıldığında sadece sayfa revizyonu yapılır.

Risk Analizinin son sayfasında revizyon bölümü bulunur bunda hangi sayfanın ne revizyonu olduğu izlenir.

 

Yürürlüğe Konulması

 Yapılan risk değerlendirmesi çalışması kontrol aşamalarından sonra işveren veya vekillerince kabul ve onayla risk değerlendirmesi ekibince imzalanarak yürürlüğe konulur.

 

Revize ve Güncelleme

Risk değerlendirmesi işyeri tehlike sınıfına göre Az Tehlikeli İş yerlerinde 6, Tehlikeli İş yerlerinde 4, Çok Tehlikeli İş yerlerinde 2’şer yıllık periyotlarda, ayrıca işyeri adres değişikliklerinde, işyerinde makine ve ekipman veya üretim biçimi değişikliklerinde yenilenir.

 

 

İş Hukuku Bakımından COVİD19 Salgınının Muhtemel Sonuçları Nelerdir?

 

İŞ HUKUKU UYGULAMALARINDA

CORONA VİRÜS  ( COVİD19) SALGINININ MUHTEMEL SONUÇLARI
YILLIK İZİNLER/MAZERET İZİNLERİ/ÜCRETSİZ İZİN  
ZORLAYICI (MÜCBİR) SEBEP / OLAĞANÜSTÜ HAL – DURUM

KISA ÇALIŞMA ve ÖDENEĞİ

 

COVİD19 Salgınının zirve yapma ihtimaline karşı alınacak tedbirler kapsamında İşçi-İşveren ilişkilerini düzenleyen mevzuat bakımından tarafların hakları, sorumluluk ve yükümlülükleri nelerdir? Devletin buna etkisi ve katkısı ne olabilir? Bu yazıda tüm bu soruların cevabını mevcut mevzuat kapsamında sizler için ele aldım.

Konu salgının ileri aşamalarında çalışanlarımızın işe devamı, ücretli ve ücretsiz izin talepleri, mazeret izinleri, ücretsiz izin ve kısa çalışma uygulamaları gündeme gelebilecektir.

Bu sorular sorulmaya başlandı bile…

Dolayısıyla Ücretsiz İzne Ayırma/Kısa Çalışmaya kadar gidebilecek süreçte aşağıda yer alan yasal düzenleme ve prosedürlerin bilinmesi ve buna uygun bir yol izlenmesi uygun olacaktır.

Örnek olarak verilecek olursa, yıllık ücretli izin hakkı olan birisini ücretsiz izne ayırmak doğru olmayacaktır.

Yıllık Ücretli İzin

Çalışan işçilerin  4857 Sayılı İş Kanunu 53 ve müteakip maddelerinde sayılan (14,20, 26 günlük) Yıllık Ücretli İzin hakları mevcut olup, bu izinler öncelikle kullandırılabilinir.

 

Kadın Çalışanlar İçin Ücretli  Mazeret İzin Hakları.

4857 Sayılı İş Kanunu Md. 74. 

Doğum Öncesi ve Sonrası hekim raporu ile belirlenen  raporlu süreler ve sonrası ücretsiz izinler,

Hamilelik süresince kadın işçiye verilmesi gereken periyodik kontrol izinleri. 

 

Diğer Ücretli Mazeret izinler

Ek Madde 2 – (Ek: 4/4/2015-6645/35 md.)

İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, 

Erkek çalışana eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.

Engelli işçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde,  hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde  toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.

Bunun dışındaki tüm mazeret izinleri ücretsiz izin niteliğinde olup, talep edenin İşçi olması halinde İşverenin Kabul etmesi, İşverenin çalışanlarını ücretsiz izne çıkarmak istemesi halinde de bunu İşçinin Kabul etmesi gerekir.

ZORLAYIZI SEBEPLER

4857/24-  İşçi Tarafından Haklı Nedenle Fesih Sebepleri

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı

Madde 25

III- Zorlayıcı sebep

İşçiyi, işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.

…………………………………

Dolayısıyla COVİD19 salgını zorlayıcı bir sebeptir.

Konu virüsün yaygınlaşması ve işyerlerinin belirli bir süre kapanma noktasına gelmesi halinde işçi ve işveren bu nedenle iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilirler. Bu durumda / her iki halde de işçiye KIDEM TAZMİNATI ödemek gerekir. Bu durumda İhbar Tazminatı ödenmez.

 

SÜREÇLE İLGİLİ KİŞİSEL DEĞERLENDİRMEM!

COVİD19 SALGINI ZORLAYICI SEBEP OLUŞTURACAĞINDAN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN BU SÜRELERİN ÜCRETİNİN / İŞSİZLİK SİGORTASI FONUNDAN AŞAĞIDA BELİRTİLDİĞİ ŞEKİLDE KARŞILANACAĞIDIR.

 

KISA ÇALIŞMA ve ÖDENEĞİ

 

Kısa Çalışma Uygulaması 

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Genel Ekonomik” kriz 

Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Bölgesel Kriz” 

Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Sektörel Kriz”

 
Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.

Kısa çalışma uygulaması bakımından “Zorlayıcı Sebepler”

 
İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.

Kısa Çalışma Kapsamında;

* İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,

* Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi,

hizmetleri sağlanmaktadır.

İşyerinde Kısa Çalışma Uygulanabilmesi için;

İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.

 

Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

 

Aşağıda 2020 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı verilmiştir.  

	Son 12 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması	Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi	Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı
Son 12 Ay Asgari Ücretle Çalışan	2.943,00	1.765,80	13,40	1.752,40
Son 12 Ay 4.000 TL ile Çalışan	4.000,00	2.400,00	18,22	2.381,78
Son 12 Ay 7.000 TL ile Çalışan	8.000,00	4.414,50 (*)	33,51	4.380,99
(*)  Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyeceği için ödenecek aylık kısa çalışma ödeneği miktarı bu şekilde hesaplanmıştır. 2020 yılında brüt asgari ücret 2.943,00 TL’dir.

Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir.

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır ve kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.

Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.

 

Kısa Çalışma Ödeneği Alınan Süre İçin Ödenen Primler

İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz.

Kısa çalışma ödeneğine başvuru dilekçesi için aşağıdaki linke tıklayınız…

http://media.iskur.gov.tr/21494/kisa-calisma-talep-formu.doc

İş Sağlığı ve Güvenliği – Risk Değerlendirmesi Nedir?

 

İş Sağlığı ve Güvenliği – Risk Değerlendirmesi

Risk Değerlendirmesi

Risk Değerlendirmesi, İş Sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi içerisinde geçen risk değerlendirmelerinin gerçekleştirilmesi için birçok yöntem mevcuttur. Makalemizde tarif ettiğimiz risk değerlendirme yöntemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ( OHSAS 18001 ) standardı hazırlanırken de dikkate alınan İngiliz Standart Teşkilatı’ nın (BSI) 1996 yılında yayınladığı BS 8800 klavuzu temel alınarak düzenlenmiştir.

Risk analizinin temel kavramları:

İş Sağlığı ve Güvenliği: Çalışanların, geçici işçilerin, müteahhit personelin, ziyaretçilerin ve iş sahasındaki diğer tüm insanların sağlık ve güvenliğini etkileyecek faktör ve koşullar.

Tehlike: İnsan yaralanması ya da hastalığına neden olabilecek kaynak, faaliyet veya durum.

Tehlike tanımlaması: Bir tehlikenin varlığını anlama veya özelliklerini tarif etme süreci.

Olay: İş ile ilgili olan, ölüme, hastalığa veya yaralanmaya yol açan veya açabilecek durum.

Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren, istenmeyen olay.

Risk: Meydana gelebilecek tehlikeli bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının bileşkesi.

Risk Değerlendirmesi: Tüm süreçlerde riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riskin azaltılabilir olup olmadığına karar vermektir.

Kabul edilebilir risk: Kuruluşun yasal yükümlülükleri ve kendi İSG politikası çerçevesinde tahammül edilebileceği düzeye indirilmiş risk.

Riskler değerlendirilirken iş sağlığı ve güvenliği açısından tüm süreçlerde meydana gelebilecek tehlikelerin tanımlanması, riskin büyüklüğünün değerlendirilmesi, kabul edilebilir seviyenin üzerindeki risklerin tespit edilmesi ve bu değerlendirmenin periyodik olarak gözden geçirilmesi için gerekli yöntemler belirlenmelidir.

Değerlendirmeleriniz tüm süreçlerinizdeki,

Rutin ve rutin olmayan faaliyetlerden,

İş yerindeki tüm personelin faaliyetlerinden (tedarikçiler, taşeron ve misafirler dâhil)
kaynaklanan değerlendirmelerinizi kapsamalıdır.

Tehlikelerin ve etkilerinin tanımlanması, risk kriterlerinin belirlenmesi ve risk değerlendirmesinin yapılarak risk kontrollerinin ve önlemlerinin tespit edilmesi uygun bir “Tehlike Tanımlama ve Risk Değerlendirme Formu ” ile yapılmalıdır. Tehlike tanımlarının süreç bazında ilgili süreç sahipleri tarafından yapılması Risk değerlendirmelerinin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi açısından önemlidir.

Firmanızın faaliyetlerinin gerçekleştiği süreçlerde tespit edilen tehlikeler, tespit eden kişi tarafından ilgili süreç sorumlusuna bildirilmeli ve tehlikenin “Tehlike Tanımlama ve Risk Değerlendirme Formu’ nda yer alıp almadığına bakılmalıdır. Yoksa bu forma eklenmesi sağlanmalıdır.

Risk Değerlendirme Kriterleri:

Risk değerlendirmesi aşağıdaki başlıklar altında yapılır.

Zararının şiddeti,

Zararının olma olasılığı

Mevcut kontroller,

Yasal yükümlülükler,

Önceki kazalar,

Riske maruz kalan personel sayısı.

Risk büyüklüğünün belirlenmesi
Yukarıda belirtilen tüm kriterler göz önünde bulundurularak Risk Büyüklüğü aşağıda belirtilen şekilde hesaplanır.

Risk büyüklüğü=Risk* + Mevcut Kontroller + Yasal Yükümlülükler + Önceki Kazalar + Risk Altındaki Personel Sayısı

*Risk = (Zararın olma olasılığı *Zararın şiddeti)

Risk büyüklüğü sonuçlarının değerlendirilmesi
Meydana gelebilecek tehlikeli bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının bileşkesi olan riskin seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Zarar / Olasılık	Hafif Zararlı	Zararlı	Çok Zararlı
Olasılığı Çok Düşük	Düşük Risk	Kabul Edilebilir Risk	Orta Seviye Risk
Olasılığı Düşük	Kabul Edilebilir Risk	Orta Seviye Risk	Büyük Risk
Olma Olasılığı Var	Orta Seviye Risk	Büyük Risk	Kabul Edilemez Risk

Hesaplanan Risk Büyüklüğü (RB) puanları, yukarıda görülen risk seviyeleri ile ilişkilendirilmelidir. Risk seviyesine göre yapılacak faaliyetler belirlenmelidir.

Mevcut riskleri kabul edilebilir seviyeye indirmek için uygulanacak kontrol ve önlemler ile ilgili değişiklikler ve / veya kaynak ihtiyacı yönetim tarafından değerlendirilerek iyileştirme faaliyeti başlatılır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi

Tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formları yönetimin gözden geçirme toplantılarında değerlendirilir. Yönetim programı çerçevesinde yapılan iyileştirmeler de dikkate alınarak gerekli güncellemeler yapılır.

Yönetimin gözden geçirmesi dışında,

Kaza ve acil durum yaşanması,

İlgili taraflardan gelen şikayet veya protesto olması,

Çalışanların şikayette bulunması,

Yeni yatırım veya proseste yapılan değişikliklerde,

Sorumlulukların değişmesi
durumunda gözden geçirme işlemi tekrarlanır.

 

İş Kazaları Ve Kaza Sonrası Süreçleri Nelerdir?

 

 

Tanımlar

kaza, beklenmeyen bir anda ortaya çıkan ve sosyo-ekonomik yönden zarar veren bir olay olarak tanımlanabilir. Ayrıca, “Belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve öngörülmemiş bir olaydır. ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) ve “ Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan olaydır” WHO (Dünya Sağlık Örgütü). Olarak da tanımlanmaktadır.

Türkiye’de iş kazası; “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay” 6331 Sayılı İSG Kanunu ile tanımlanmakla birlikte, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu’nun 13. Maddesine göre;

Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,

Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

Emzikli kadının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda veya

Sigortalanın, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu halde götürülüp getirilmeleri sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay “iş kazası” olarak nitelendirilmektedir.

Ramak Kala Olay: İşyerinde meydana gelen, çalışanı, işyerini ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır.

Kazanın oluştuğu an, klinik öncesi dönemin sona erdiği ve klinik dönemin başladığı andır. Bu andan sonra yapılacak olan korunma önlemleri sekonder ve tersiyer (ikincil, üçüncül) sağlık hizmetlerini içerir. Kaza oluşmadan önceki çalışmaların tümü primer (birincil) sağlık hizmetlerinin kapsamına girer. Kazadan korunma, klinik öncesi devre denilen bu dönemde mümkündür. Kaza oluştuktan sonra tedavi etmek, daima korumadan çok pahalı olacaktır. İş kazaları, trafik kazaları ve ev kazalarından sonra en çok ölüme, kazalar içinde en fazla sakatlanmaya neden olan kaza türüdür. İşyerindeki mekanik faktörlerin en önemli grubudur.

İş Kazalarının Nedenleri

ILO sınıflandırmasına göre:

İnsan faktörü: Eğitim ve bilgi eksikliği, dalgınlık vb. nedenlerdir.

Makine-malzeme faktörü: Malzeme yorgunluğu, uygun olmayan makine, üretim sisteminden kaynaklanabilir.

Sosyal-teknik çevre faktörü: Termal konfor, gürültü, sağlık koşulları vb. nedenlerdir.

Bir başka gruplandırmada;

1. Çalışana bağlı olanlar-Güvencesiz davranışlar (yorgunluk, acemilik, dikkatsizlik, eğitim yetersizliği, düşük duyu-motor aktivite, beceriksizlik/sakarlık vb.): %88 nedenler,

2. Çevresel (çalışma ortamına) bağlı olanlar-Güvencesiz koşullar (termal konfor, aydınlatma, gürültü, makineler, kaygan zemin vb.): %10 nedenler ve

3. Kaçınılmaz nedenler (Öngörülemeyen kaçınılmaz nedenler): %2 nedenler olarak değerlendirilmektedir.

Bu oranlar da iş kazalarının en az %98’inin önlenebilir olduğunu göstermesi açısından önemlidir.

Tüm kazalarda doğrudan veya dolaylı olarak insan faktörüne bağlı bir hata vardır. Fakat bu hata, sadece kaza yapan kişiye ait değildir. Hata; fabrika projesini çizen mimarda, inşaatı yapan müteahhitte (yüklenici-taşeron), işyeri yönetiminde, işletme mühendisinde, makineleri planlayıp monte eden mühendiste, elektrikçide, ustabaşında, operatörde, bakım ve onarımı yapanda, temizlikçide, işçinin seçimini yapan işverende, iş güvenliği uzmanında, işyeri hekiminde vb. olabilir.

İş Kazalarının Sağlık Sonuçları

Türkiye’de 2015 yılında ise 241.547 iş kazasında, 1.252 kişi ölmüş beş kişi sürekli iş göremez hale gelmiş, 2.992.070 iş günü kaybı olmuştur. Yaklaşık her iki dakikada bir iş kazası olmakta ve her altı saatte bir çalışan hayatını kaybetmektedir. Diğer bir deyişle her iş gününde; 690 iş kazası olmakta ve dört çalışan ölmektedir.

Bu kazalarda en çok çarpma ile yaralar ve yüzeyel yaralanmaların 112.397 (%46.5) olduğu, en fazla üst ekstremitelerin 94.014 (%38.9) yaralandığı belirlenmiştir. İş kazası açısından, bildirimlere göre en riskli iş kollarını sırasıyla; inşaat, karayolu taşımacılığı ve metal sanayii ilk üç sırayı oluşturmaktadır. En çok ölüm ise 473 (%37.8) çalışan ile inşaat sektöründedir.

 İş Kazalarının Sosyal Etkileri

1. Çalışana Etkileri: İş kazalarından en çok çalışanlar etkilenir. Büyük acı ve ızdırap çeker, sakat kalabilir hatta ölebilir. Çalışan yaralanmış ya da uzuv kaybına uğramışsa; sağlıklı iken elde ettiği geliri yeniden elde edemeyeceği için

Ailenin yaşam standartında düşmeler olur.

Huzursuzluklar başlar.

*Çalışan sakat kalmışsa; iş gücündeki kayıplardan dolayı işsiz kalma şansı artar.

Kalifiye personel ise düz işçiliğe dönebilir.

*Çalışan kaza sonucu ölmüşse; ailede otorite boşluğu ve düzensizlikler başlar.

Bağlanacak dul yetim aylıkları geçinmeye yetmeyeceği için yaşam standardı düşer.

  Giderek ailenin huzuru bozulur.

  Çocuklar anne veya babayı yitirmiş olmanın ezikliğini ve etkilerini ömürleri boyunca hissederler.

2. İşverene Etkileri: İşveren ya da vekili veya yöneticisi tutuklanabilir. Polise ve savcıya ifade verme, mahkemeye savunma yapma, SGK ve iş müfettişlerine ifade verme, bilirkişi incelemeleri gibi uğraşılarla zamanı kaybolur. Ölümlü iş kazalarından sonra işverenin morali ve motivasyonu bozulur, kazada bir çalışanını kaybetmenin üzüntüsünü yaşar, kaza sonrası hastane masraflarının bir bölümünü belki de tamamını üstlenmek zorunda kalır. İş kazasında çalışan sakat kalırsa; işveren ceza davası, tazminat davaları, rücu davaları sonucunda çok yüksek miktarda paralar öder.

Kaza olduğu gün ve sonrasında üretim durur.

Çalışanların motivasyonu düşer, kaza sonucu belki bir makinası da çalışamaz hale gelir.

Ayrıca kaza sonucu çevrede olumsuz imaj sahibi de olur.

3. Devlete Etkileri: İş kazasına uğrayan çalışanların tedavi ve bakımları SGK hastaneleri tarafından karşılanır.

Çalışan ölmüş ise kalanlarına dul yetim maaşı bağlanır.

 Çalışan sakat kalmış ise sürekli iş görmezlik ödeneği ödenir.

 Tedavisi süresince de tüm masraflarının yanı sıra geçici iş görmezlik ödenekleri de ödenir.

 Bütün bu harcamalar SGK’nın kaynaklarının erimesine neden olur.

 Devlet memurlarının konu ile ilgili inceleme ve araştırma masrafları da devlet tarafından üstlenilir. Kazalar doğrudan ya da dolaylı kayıplar ile ülke ekonomisine de büyük zarar verir.

İş Kazalarından Korunma

İş kazalarının insana ya da çalışma ortamına bağlı olarak oluştuğundan hareketle, korunma yöntemleri de bu etkenlere yöneliktir. Önlemlerin temelini, işyerindeki kaza olasılıklarını belirleyen işyeri risklerinin saptanması çalışması oluşturmaktadır. Bu riskler belirlendikten sonra risklere ve işyeri koşullarına göre gerekli önlemlerin alınması çalışmaları tamamlanmalıdır. Bu çalışmalarda ana başlıklar aşağıdadır:

Kişiye Yönelik Önlemler

İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin verilmesi ve izlenmesi,

Ergonomik çalışma kurallarına uyulması,

Riskli grupların uygunsuz yerlerde çalıştırılmaması,

Uyarı, işaret ve levhalarının uygun yerlere konulmasıdır.

 Çalışma Ortamına Yönelik Önlemler

Makine koruyucularının eksiksiz olması,

Kişisel koruyucuların verilmesi ve kullandırılması,

Fizik koşulların (termal konfor, aydınlatma, gürültü, toz vb.) düzeltilmesi,

Ergonomik araçların kullanılmasıdır.

Kaza incelenmesinde; ne, nerede, ne zaman, kim(ler)le, neden olduğu ve tekrarının nasıl önleneceği araştırılmalıdır. Kazadan hemen sonra, olay yerinin güvenliğinin sağlanması, yarılı(lar)a müdahale yapılması, olay yerinin görünümünün yazı ve fotoğraf ile tespiti ve tanıkların belirlenmesi işlemleri uygulanmalıdır. Tüm kazalar kayıt altına alınarak incelenmeli, üç günden fazla rapor gerektiren iş kazaları, işveren tarafından en geç üç iş günü içinde SGK bölge müdürlüğüne yasal zorunluluk gereği bildirilmelidir.

Avrupa’da iş kazalarının % 90 kadarının İş Sağlığı ve güvenliği Yönetim Sistemlerinin eksikliğinden kaynaklandığı, son yılarda yapılan çalışmalarda bu eksikliklerin giderilmesi sonrasında, iş kazalarında en az % 30 azalma kaydedildiği saptanmıştır. 

 Kaza Sonrası Süreçler

İŞ KAZASI, RAMAK KALA OLAY BİLDİRİMİ VE RAPOR HAZIRLAMA KURALLARI

İş Kazası meydana geldiğinde yapılacaklar:

İşletme içinde bir kaza meydana geldiğinde aşağıda belirtilen işlemler aynen uygulanır:

Meydana gelen iş kazasının bilgisi derhal, İşyeri hekimi, Sağlık ve Güvenlik Koordinatörü ile İş Güvenliği Uzmanı’na ulaştırılır.

İş Güvenliği Uzmanı;

Olay mahallini koruma altına alır, ön incelemesini yapar. İncelemede kaza yerini ve kazalıyı dijital kamera ile tarih ve saatini de belirten fotoğrafını çeker. Mümkünse hemen, değilse daha sonra kazalının ve tanıkların yazılı beyanını alır. Meydana gelen kazanın görgü tanıklarının yazılı ifadelerini kendi el yazıları ile alır. (İfadelerin üzerinde görgü tanıklarının açık adresleri, telefon numaraları ile her türlü irtibat bilgisi bulunur.)

İlkyardım sertifikası varsa yaralı çalışana ilk müdahaleyi yapar. Yoksa en yakındaki İlkyardım sertifikalı elemanına ilk müdahaleyi yaptırır.

Yaralının durumuna göre işyeri hekimi veya sağlık memuru tıbbi müdahaleyi yapar, gerekli gördüğünde en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlar.

İstirahat gerektiren yaralanma veya maddi hasarla sonuçlanan kazalarda önlemler alır. Kaza yerindeki tüm makine, araç ve ekipmanların çalışmalarını durdurur.

Kazaya ilişkin iş güvenliği önlemleri alınana kadar kaza yerindeki çalışmaları durdurur.

SGK’ ya bildirimini 3 iş günü içerisinde yapılmasını sağlar ve Savcılığa intikal edecek nitelikte bir kaza olması halinde kaza yerinde çalışma yapılmamasını sağlar. Kazadan kolluk kuvvetlerine bilgi verir.

Kaza yerinde dikkati çeken hususlar konusunda not alır ve mümkün olan zamanlarda olay yerinin fotoğraflarını çeker.

Kaza ile ilgili bir dosyanın hazırlanmasını sağlar. Dosya, Mali ve İdari İşler bölümü tarafından muhafaza edilir. Dosyada ayrıca;

SGK İş kazası Bildirimi

 Çalışanın sigortalı işe giriş bildirgesi

 İşe giriş sağlık raporu

 Kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti

 Çalışan çizelgesi

 Mesleki eğitim belgesi

 İşe giriş eğitim belgesi ile diğer sertifikalar

 Kişisel koruyucuları teslim belgeleri

 Kaza ile ilgili yetkililerden ve olay mahallinde çalışanlardan alınan yazılı/sözlü beyana göre çizilen olay mahalli krokisi yer alır.

Kazaların ve Mesleki Hastalıkların Raporlanması:

İşletme içinde çalışanların iş kazalarına ilişkin bilgiler Kaza İnceleme Raporu’nun ilgili bölümüne revir sağlık çalışanı tarafından doldurduktan sonra İş güvenliği uzmanı, kazanın analizini yaparak kaza nedenini bulur ve iyileştirme faaliyetlerini planlar.

Çalışanların iş kazalarına ilişkin bilgiler SG.F02 Kaza İnceleme Raporu’nun ilgili bölümüne revir sağlık çalışanı tarafından doldurulduktan sonra İş güvenliği uzmanı, kazanın analizini yaparak kazanın kök nedenini bulur ve iyileştirme faaliyetlerini planlayıp bir nüshasını Yönetime verir. işletmede tespit edilen meslek hastalıklarına ilişkin bilgiler SG.F02 Kaza İnceleme Raporu’nun ilgili bölümüne İşyeri Hekimi, tarafından doldurulduktan sonra yönetime verir.

İş Güvenliği Uzmanı, daha sonra planlanan kaza ile ilgili iyileştirme faaliyetlerini, raporda belirtilen tarihte sorumlularca gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini araştırır.

İşletmede makine, ekipman veya tesislerde bir hasar oluştuğunda SG.F04 Hasarlı İş Kazalarını İnceleme Raporu yönetimin belirleyeceği Hasar Takip Sorumlusu tarafından doldurularak İş Güvenliği uzmanı’na gönderilir. İş Güvenliği uzmanı, kendi bölümünü doldurur ve Hasarlı İş Kazalarını İnceleme Raporu’nu sigorta işlerinin yürütülebilmesi için Hasar Takip Sorumlusu’na iade eder.

Resmi makamlara raporlamalar:

Meydana gelen iş kazaları, kazazedenin ilk amiri tarafından Mali ve İdari İşler Şefi’ne sözlü olarak bildirilir. Mali ve İdari İşler Şefi, kazadan sonra 3 iş günü içinde, “SGK’ nun web adresine girer ve E-SGK bölümündeki İş Kazası ve Meslek Hastalığı E-Bildirim bölümünden SG.F01 formunun gerekli bilgileri doldurarak bildirimi yapar. Kaza ağır yaralanma veya ölümle sonuçlandığında işyeri belediye sınırlarında ise Polis Karakolu’na, Belediye sınırları dışında ise Jandarma Karakolu’na derhal bildirilir.

Meslek hastalığı bildirimi İşyeri hekimi tarafından kendisinin tuttuğu “Çalışan Sağlık Kartı”ndan tespit ettiği meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde SGK’ na E-SGK uygulamaları üzerinden gerekli bilgileri doldurularak bildirimi yapar. Bir çalışanda meslek hastalığı saptandığı zaman, kuşkulu etkenle karşılaşan diğer aynı işte çalışanların da muayeneleri İşyeri Hekimi tarafından yapılmalıdır. Ayrıca, ortam ölçümleri de tekrarlanır.

Ramak Kala Olayların raporlanması:

Ramak kala olay; şantiyede meydana gelen, çalışanı, işyerini ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır. İstatistiklere göre her 300 ramak kala olayında 29 yaralanmalı kaza, her 29 yaralanmalı kazada 1 ağır veya ölümlü veya kaza gerçekleşmektedir. Farklı Araştırmacılar tarafından faklı sektörlerde işi kaza piramitleri değerlendirilmiştir. Bu bakımdan ramak kala kayıtlarının tutulması işyerinde iş kazalarını önlemek için hayati önem taşımaktadır. İşyerlerinde her gün, uzuv kayıplarının ve ölümün ucuz atlatılmasına kadar birçok ramak kala olay meydana gelmektedir.

O halde, ramak kala olaylar ve raporları, çoğu major kaza için 'uyarıcı işaretler' niteliğindedir. Çalışanların ramak kala olayları fark ederek raporlaması, iş güvenliğini arttırmak için proaktif yaklaşımlar sağlar.

Meydana gelen olaylar hakkında nedenleri, türleri, sonuçları olay nedeniyle oluşan parasal maliyetleri vb. yeterli bilgilerin elde edilmesi dolayısıyla aynı olayın tekrarlanmaması için zamanında ve doğru bilgileri kapsayan uygun raporların doldurulması çok yaralı olacaktır. Bu nedenle, kazada yaralanma olmasa dahi, raporun eldeki tüm bilgileri değerlendirerek ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Çalışanların işbaşında geçirdiği tüm ramak kala olayları, olayı gören ya da bizzat kendisi Ramak Kala Olay Bildirim Formu’ na SG.F05 kayıt ederek yönetiminin belirlediği bir yere sabitlenmiş kilitli kutusuna atar. Bu kilitli kutu şantiye İş Güvenliği Uzmanı tarafından her hafta mesai başlamadan önce açılır. Bu bildirimler işletme Sağlık ve Güvenlik Koordinatörü’ne teslim edilir. Sağlık ve Güvenlik Koordinatörü en geç bir hafta içinde; Ramak Kala Olay Araştırma Raporu’nu düzenleyip gereği için İş Güvenliği Uzmanı’ na verir. İş Güvenliği Uzmanı kendi bölümünü doldurduktan sonra dosyalar. İş Güvenliği Uzmanı, Ramak kala olayı yapılacak ilk İSG Kurulu Toplantısında, risk değerlendirmeleri etkinliğini arttırmak için tartışmaya açar. Ramak kala olay ile ilgili olayın tartışılması sonrasında yapılması gereken faaliyetler hakkında çalışanlar bilgilendirilir. Bilgilendirme İş Güvenliği Uzmanı, çalışan Temsilcisi veya duyuru panoları vasıtası ile yapılmalıdır. Gerektiğinde risk değerlendirmelerinde ve talimatlarda iyileştirme yapılması kararlaştırılabilir.

Hastalıklara ve kazalara ilişkin verilerin değerlendirilmesi:

Yasal olarak bildirilmesine gerek olmayan sağlık sorunları da belirlenir, kayıt altına alınıp soruşturulur. Örneğin; küçük çaplı dermatit vakaları, güneş çarpması veya kaynak sonrası nefes alma güçlükleri gibi sağlık sorunları revirdeki vizite kayıtlarından iş günü kayıpları tespit edilir. Bu iş günü kayıpların (alınan istirahatların) birçoğu işle ilgili olmayan hastalıklara bağlı olabilir. Ancak işyeri hekimi veya sağlık memurunun yardımıyla, normalde fark edilemeyecek işle ilgili sağlık sorunları (özellikle, kas–iskelet sistemi problemleri veya strese bağlı hastalıklar gibi) da tespit edilir.

Alt İşveren çalışanının geçirdiği kazalar ve hastalıklar dahil, tüm çalışanlar için tutulan İş Kazaları ve Viziteye Çıkılan Hastalıklara Ait İstatistik Veriler Tablosu Formunu, revirdeki sağlık memuru her ayın ilk haftasında Sağlık ve Güvenlik Koordinatörü’ne gönderir. İlgili Tablo Proje Yönetimi’ne aylık olarak raporlanır.

Trafik Kazalarının Değerlendirilmesi:

Şirket aracı ile trafik kazası haberi alındığında ilk alınan bilgileri Mali ve İdari İşler Şefi’ne aktarılır ve bu birimler gerekli ise olay yerine giderek, kazayı gözlemler, kazanın neden ve sonuçlarını inceler, gereken önlemlerin alındığını ve resmi işlemlerin başlatılıp başlatılmadığını kontrol eder. Fotoğraf makinesi ile kaza ile ilgili resimleri çeker, kaza sonrası “Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı” kaza yapan çalışan tarafından doldurularak Mali ve İdari İşler birimine ulaştırılır. Kazaya karışan tarafından tutanağın doldurulması halinde “Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı”nın bir nüshası temin edilir. Tarafların anlaşamaması durumunda ilgili kolluk birimine bilgi verilir. Trafik kaza raporunda sigortalı çalışan ile ilgili yaralanma vb. bilgiler varsa iş kazası olarak nitelendirilerek gerekli yerlere bildirimler yapılmalıdır.

SGK’ ya gönderilen İşyeri Kaza ve Meslek Hastalığı Bildirimleri ile Ramak Kala Olay Bildirimleri ve diğer kayıtlar, şantiye İdari ve Mali İşler Bölümü’nde özlük dosyasında saklanmak zorundadır.

arka yüzü

(*) Tehlikenin giderilmesi veya işin Yöntem Talimatlarının değiştirilmesi konusunda İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı ile görüştükten sonra çözüm önerisi oluşturulacaktır.

RAMAK KALA OLAY ARAŞTIRMA RAPORU (Arka yüzündeki açıklama)

A. TEHLİKELİ DAVRANIŞLAR (Çalışanın kişisel kusuru)

 İşi bilinçsiz yapmak,

 Dalgın çalışmak ve dikkatini dağıtmak

 Yorgun, bıkkın ve morali bozuk çalışmak

 Makine koruyucularını çıkarmak veya koruyucusuz kullanmak

 Tehlikeli hızla çalışmak

 Görevi dışında iş yapmak

 Talimatlara uymamak

 İşe uygun el aletini kullanmamak

 Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli alanlarda bulunmak

 Yaptığa işe uygun kişisel koruyucu kullanmamak

 Tehlikeli hızda araç kullanmak

 Yanlış ekipmanı seçip çalışmak

 Ehliyeti olmadığı halde iş ekipmanını kullanmak

 Arızalı ekipmanı kullanmak

 Uyarılara ve işaretlere uymamak

 Yanlış pozisyonlarda çalışmak veya hatalı yük kaldırmak

 Fiziken yetersiz olmak (Kişinin bünyesinin yapılan işe uygun olmaması)

 Hoyratça çalışmak

 İşyerinde gereksiz şaka yapmak

 İşyerinde alkol ve uyuşturucu kullanmak

 Küfür etmek

 Yasak oyunları oynamak

 Kullandığı makineye uyum sağlayamamak

 İş sağlığı ve güvenliği eğitimini almamak

 Verilen iş iznine uymama

B. TEHLİKELİ ÇALIŞMA ORTAMI

Güvensiz ve sağlıksız çevre koşulları

Topraklanmamış elektrikli iş makineleri ve tezgahları

İşe uygun olmayan el aletleri

Yetersiz sağlık ve güvenlik işaretleri

Bakımsız veya testi yapılmamış iş ekipmanile çalışma

Tehlikeli yükseklikte malzeme istifleme

Döşeme üzerinde veya çalışma alanında kapatılmamış boşluklar

Kenar boşluklarında korkuluk bulunmama

Arızalı ve bakımsız ekipman

Düzensiz ve dağınık çalıştırma

Koruyucusuz makine, tezgahlar

Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerle çalıştırma

Yetersiz tahkimat

Sapancı ve İşaretçi bulunmama

Çalışma yerinin darlığı ve sıkışıklığı

Yetersiz uyarı sistemi (yangın, acil durum sireni vb.)

Elektrik dağıtım panolarında kaçak akım rölesini bulunmama

Tehlikeli atmosferik koşullar (gaz, toz, buhar vs.)

Aşırı gürültü

Aşırı titreşim

Bozuk ve yetersiz havalandırma

Yetersiz aydınlatma

Radyasyon yayılımı (Radon v.s.)

Kaygan zemin ve pürüzlü zemin

Isı değişikliği

C. ORGANİZASYONEL (Yönetsel) FAKTÖRLER (Projenin yönetimsel kusurları)

İş Sağlığı ve Güvenliği Politikasının bulunmaması

İş sağlığı ve güvenliği yöntem talimatlarının bulunmaması

Çalışanlara özel işler için iş güvenliği eğitimleri vermeme

Çalışanlara mevzuat gereği alması gereken eğitimlerin tamamlatılmama

İş ekipmanını ehliyetsiz kişiye kullandırma

Koruyucusuz iş ekipmanı satınalma

Planlama hatası

Eksik veya yetersiz denetim

Yetersiz yöntem prosedürü

Periyodik sağlık kontrolleri yaptırmama

İSG bakımından ortam ve kişisel maruziyetleri ölçtürmeme

Çalışanlara Kişisel koruyucu donanım verilmeme

Kimyasal maddelere yönelik Güvenlik Bilgi Form'larını almama ve bu konuda çalışanları bilgilendirmeme

İş ekipmanlarında periyodik kontrollerini yaptırmama

İşyerinde yetersiz İş Sağlığı ve Güvenliği kontrolü

 

Uygulamalar

Çalıştığınız işyerinizde daha önce iş kazası olduysa neler raporlarını inceleyiniz. Kaza olmadıysa örnek kaza raporlarını inceleyeniz.

Uygulama Soruları

İş yerinizde iş kazası olmuşsa veya örnek kaza anında ve sonrasında neler yapılmış?

İş kazası örneğinize göre kaza sonrası bildirim süreci ve kaza sonrası alınan önlemleri belirleyiniz?

Bölüm Özeti

Bu bölümde iş sağlığı ve güvenliği için birincil derecede önemli olan iş kazasının ve ramak kala olaylarının tanımları yapılmıştır. İş kazalarının nedenleri ve sonuçları belirtilmiştir.İş kazası sonrasındaki süreçlerdeki işveren ve çalışan yükümlülükleri vurgulanmıştır. Çalışanı, işvereni ve devleti etkileyen iş kazalarından korunma yöntemleri açıklanarak önemi vurgulanmış örnek kaza üzerinde kaza oluşumunun nedenleri ile tekrarının önlemleri paylaşılmıştır.